آنچه مدیران لازم است از مالیات و حسابرسی مالیاتی بدانند!
حسابرسی مالیاتی
حسابرسی چیست ؟
حسابرسی در مفهوم لغوی یعنی رسیدگی به حساب ها . اما در حرفه حسابداری و حسابرسی این شغل یعنی بررسی و ممیزی اسناد مالی و حسابداری و کشف اشتباهات عمدی یا سهوی و یا تقلب در صورت وجود . بعد از بررسی های انجام شده حسابرسان موظف هستند نتایج کار خود را به مدیران ارشد ، سهامداران ، ارگان های نظارتی مالی و مالیاتی ، بانکها و در صورت نیاز سایر ارگان های مربوطه ارائه دهند .
به موجب ماده ۲۷۲ قانون مالیاتهای مستقیم سازمان حسابرسی جمهوری اسلامی ایران و حسابداران رسمی و مؤسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی که عهده دار انجام دادن وظایف حسابرسی و بازرس قانونی یا حسابرسی اشخاص هستند در صورت درخواست اشخاص مذکور مکلف اند گزارش حسابرسی مالیاتی طبق نمونه ای که از طرف سازمان امور مالیاتی تهیه میشوند، تنظیم کنند و جهت تسلیم به اداره امور مالیاتی مربوط در اختیار مؤدی قرار دهند.
انواع حسابرسی:
- o حسابرسی صورتهای مالی : این نوع حسابرسی با هدف بررسی صورتهای مالی و تایید یا رد آن انجام میشود. در این حسابرسی افراد ذیصلاح ، متخصص و کارشناس در مورد ادعاهای مطرح شده در صورتهای مالی نظر خواهند داد و مطابقت آنها را با استاندارد ها و قوانین مالی و مالیاتی بررسی خواهند کرد . در واقع این فرایند باید به نوعی اعتبار دهی به اسناد و مدارک مالی شرکت منجر شود تا قابل استناد در امور مالیاتی و مالی باشد .
- o حسابرسی رعایتی : نوع دیگر حسابرسی ، حسابرسی رعایتی می باشد . این نوع حسابرسی برای تطبیق اسناد و مدارک مالی و نحوه ثبت و ضبط و نگهداری انها با استاندارد های تعیین شده و مقررات و قوانین مصوب انجام میشود. در این نوع حسابرسی اسناد باید مطابق یا قوانین و دستورالعمل ها ثبت شده و محاسبات انجام شده باشد تا مورد تایید قرار گرفته و مورد استناد باشند .
- o حسابرسی عملیاتی : این نوع حسابرسی برای بررسی فعالیت های عملیاتی شرکت ها و بنگاههای اقتصادی انجام میشود و درستی و یا نادرستی و به صرفه بودن یا نبودن آنها را تعیین می کند با این نوع حسابرسی مدیران و سهامداران شرکتها متوجه عملکرد مالی سازمان خود خواهند شد و در صورت تشخیص و کشف ایراد می توانند برای رفع و اصلاح آن اقدام کنند . در واقع بررسی های انجام شده به منظور ارزیابی صرفه اقتصادی و میزان کارایی و اثر بخشی قسمت حسابداری شرکت و در واقع ارزیابی عملکردی این واحد نوعی حسابرسی عملیاتی می باشد . هر گونه عملیات مالی که در شرکت ها و بنگاههای اقتصادی انجام میشود با هدف خاصی صورت میگیرد و قطعا این هدف در جهت ارتقا و توسعه مالی حرکت می کند دقیقا در این زمان حسابرسی عملیاتی بررسی می کند این رویدادهای مالی صورت گرفته در جهت توسعه و ارتقا مالی شرکت بوده اند و چقدر به هدف خود نزدیک شده اند و موانع و مشکلاتی که مانع رسیدن به این هدف بوده اند را شناسایی و گزارش می کنند .
- o حسابرسی قانونی : حسابرسی قانونی چیزی شبیه به یک مرجع حل اختلاف می باشد یعنی وقتی بنگاههای اقتصادی و شرکت ها در بحث های مالی و مالیاتی با ارگان هایی مانند اداره دارایی و مالیات دچار اختلاف میشوند از این حسابرسان برای بررسی های تکمیلی و ارائه نظریه قانونی و کارشناسی دعوت می کنند .گاهی این نوع حسابرسی با اهداف دیگری نظیر کشف و شناسایی تقلب یا اختلاص کارکنان شرکت ، پیگیری خسارت های مالی و تجاری و حل اختلاف بین سهامداران هم انجام میشود.
هر آنچه از مالیات و حسابرسی مالیاتی لازم است بدانید
مالیات و اسناد و مدارک مربوط به آن یکی از بخش های مهم در همه شرکت ها و بنگاههای اقتصادی بوده و توجه و دقت بسیاری در مورد انها اعمال میشود . بر اساس این اسناد و مدارک و نحوه ثبت و نگهداری آنها مالیات قطعی شده و مودیان موظف به پرداخت آن میشوند . حسابداران و حسابرسانی که مسئول امور مربوط به حسابرسی این اسناد میشوند باید انواع مختلف این اسناد و مدارک را شناخته ، نحوه نگهداری و ثبت آنها را بدانند و البته از قدرت تجزیه و تحلیل بالایی هم در حوزه حسابرسی برخوردار باشند .
اهداف تعیین مالیات در قانون چیست؟
- o این روش کمک می کند دولت بتواند بخشی از هزینه های خود را تامین کرده و البته بخشی دیگر از آن را در ساخت پروژه های عمرانی ، رفاهی ، بهداشتی و درمانی مصرف نماید . یک چنین درآمد هایی برای دولت علاوه بر اینکه راهگشا می باشد می تواند عدالت اجتماعی را محقق و حس مسئولیت پذیری متمولان جامعه را نسبت با اقشار کم درآمد تحریک نماید و البته یک اهرم قانونی و برای وقوع این امر هم می باشد.
- o هدف دیگر از وضع قوانین مالیاتی تعدیل درآمد و ثروت در جامعه است در واقع همان ایجاد توزان بین درامد اقشار کم درآمد و اقشار با درآمد زیاد است و جامعه را به سمت تامین عدالت و ثبات اجتماعی سوق می دهد.
- o این روش تامین درامد می تواند برای دولت نقش کنترلی هزینه ها و درامد ها را هم داشته باشد و دولت با بررسی آنچه که به صورتی ورودی دارد هزینه ها و خروجی های خود را مدیریت و سازماندهی نماید.
- o اگر قوانین مذکور به درستی اجرا شوند در واردات و صادرات کالاها و خدمات هم تاثیر مستقیم می گذارند و حجم و توسعه و گسترش انها قابل کنترل و مدیریت خواهد بود.
در قانون چند نوع مالیات یا عوارض تعریف شده است؟
- o گروه اول از این دسته عوارض های مستقیم هستند که خودشان به چند زیر مجموعه تقسیم میشوند:
الف : مالیات بر دارایی : این نوع از خراج ها خودشان به دو دسته تقسیم میشوند:
- o دسته اول مالیات بر ارث
- o دسته دوم عوارض حق تمبر
ب: مالیات بردرآمد : به پنج گروه مجزا تقسیم میشوند این پنج دسته شامل موارد ذیل است:
- o مالیات بر درامد املاک
- o خراج بر درامد حقوق
- o مالیات بر درآمد مشاغل
- o عوارض بر درآمد اشخاص حقوقی
- o مالیات بر درآمد های اتفاقی
- o گروه دوم عوارض های غیر مستقیم هستند که به دو دسته تقسیم میشوند:
الف : مالیات بر واردات : عوارض ناشی از واردات به سه صورت از مودیان اخذ می گردند:
- o حقوق گمرکی
- o سود بازرگانی
- o عوارض بر واردات اتومبیل
ب: مالیات بر مصرف و فروش کالا و خدمات : خراجی که دولت از مصرف و فروش کالاها و خدمات دریافت می کند به صورت ذیل است:
- o عوارضی که از خرید و فروش نوشابه های غیر الکلی دریافت میشود.
- o خراجی که از فروش سیگار از فروشندگان دریافت می گردد . فروشندگان در واقع تولید کنندگان سیگار هستند.
- o مالیات دیگری که دولت حق دریافت آن را دارد عوارض ناشی از خرید و فروش اتومبیل می باشد.
- o مالیات بر فراورده های نفتی و پتروشمی که از تولید کنندگان و فروشندگان اخذ میشود.
- o تولید کنندگان و فروشندگان الکل طبی و صنعتی موظف به پرداخت خراج ناشی از آن هستند.
- o حق اشتراک تلفن های خودکار و خدمات مخابرات بین المللی هم در زمره قوانین پرداخت عوارض قرار دارد.
- o خرید و فروش خاویار هم مشمول خراج شده و مودیان باید آن را پرداخت نمایند.
- o نوارهای ضبط صوت و تصویری هم جزو مواردی است که دولت می تواند از آنها ساو دریافت نماید.
چه اشخاصی مشمول پرداخت مالیات هستند؟
- o کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که در ایران ملک و املاک داشته باشند مشمول این قانون میشوند.
- o اشخاصی که در ایران زندگی می کنند اگر دارای درامد ناشی از شغل یا هر چیز دیگری باشند باید به نسبت ان و با توجه به قانون خراج پرداخت کنند.
- o برخی شرکت ها و بنگاههای اقتصادی یا اشخاص حقیقی در خارج از ایران فعالیت داشته اما در ایران هم درامد کسب می کنند این اشخاص هم مشمول قوانین ایران شده و باید عوارض درآمد خود را به دولت پرداخت نمایند.
- o همه اشخاص حقوقی که تابعیت ایران را داشته باشند باید از درامد هایی که داخل ایران یا خارج از ان کسب می نمایند بخشی را به عنوان مالیات پرداخت کنند.
- o اشخاص غیر ایرانی که به هر طریقی داخل ایران صاحب درآمد هستند یا امتیاز کسب و کار خود را به یک ایرانی یا غیر ایرانی در ایران واگذار کرده اند و از محل آن دارایی کسب می کنند یا از طریق آموزش ها یا فروش فیلم به ایرانیان دارای درآمد هستند باید مطابق با قوانین ایران خراج پرداخت نمایند.
حسابرسی مالیاتی چیست و چگونه اعمال میشود؟
این نوع از بررسی ها در واقع اظهار نظر در مورد صحت و سقم و کیفیت اسناد و مدارک مالی ، چگونگی رعایت قوانین و مقررات و استاندارد ها بوده و به مشخص کردن عوارض بر درآمد شرکت و نحوه محاسبه و پرداخت آنها می پردازد. این بررسی ها در ابتدا به صورت مقدماتی انجام میشود و اهداف ذیل را دنیال می کند:
- o در ابتدا کارشناسان این امر به این موضوع می پردازند که تعیین درآمد مشمول عوارض از طریق بررسی اسناد و مدارک مالی و حسابداری و دفاتر قانونی از قبیل دفتر روزنامه ، دفتر کل و دفتر دارایی امکان پذیر است یا خیر و باید راه دیگری تعیین و برگزیده شود.
- o بعد از گذر از مرحله اول باید براورد شود چه میزان نیرو و کارشناس و چه میزان هزینه و حق الزحمه ای برای انجام این کار لازم بوده تا پیش بینی گردد.
- o از آنجایی که حسابرسی عوارض و خراج در بنگاهها اقتصادی و شرکتها باید در بازه زمانی مشخص و تعیین شده در قانون انجام شود قبل از شروع کار باید امکان انجام آن در بازه تعیین شده بررسی و از حصول آن اطمینان حاصل شود.
تعریف حسابرسی مالیاتی
روند انجام حسابرسی مالیاتی چگونه است؟
- o بعد از بررسی دفاتر قانونی و اطمینان از صحت و سقم آنها و قابل استناد بودنشان کار حسابرسی تازه آغاز میشود.
- o نتایج کنترل و بررسی دفاتر قانونی اعم از دفتر روزنامه ، دفتر کل و دارایی باید در کاربرگ هایی نوشته و ثبت شود و به طور دقیق شرح موضوعات وجود داشته باشد.
- o مرحله بعد بررسی نتایج حاصل از شناخت سیستم کنترل داخلی واحد مورد رسیدگی و اطمینان از قابل استناد بودن این سیستم برای تعیین درامد مشمول مالیات است و اکر در بررسی متوجه شدید که این سیستم قابل استناد نمی باشد باید به روش دیگری عمل کنید.
- o بخشی دیگری که در رسیدگی به اسناد و مدارک باید خیلی مورد توجه باشد تاریخ های ارسال این اسناد به اداره دارایی یا سازمان امور مالیاتی بوده و باید اطمینان حاصل شود در تاریخ های مقرر این کار انجام شده است.
- o اگر در بررسی انجام شده مشخص شد که اسناد و مدارک فاقد اعتبار لازم برای ادامه کار هستند حسابرسان مسئولیت دارند امکان ادامه روند رسیدگی یا عدم امکان آن را به کارفرما و صاحب بنگاه اقتصادی اعلام نمایند.
آنچه که باید در باره خط مشی حسابرسی مالیاتی بدانید:
- o حسابرسی صورت مالی و اطلاعاتی که از اسناد و مدارک وابسته ان اتخاذ میشود باید به صورت موثر مورد استفاده قرار بگیرند.
- o در حسابرسی مالیاتی باید قبل از هر چیز قوانین و مقررات و استانداردهای مالی و حسابداری و حسابرسی مد نظر قرار بگیرد.
- o وجود یک تیم مشخص و حرفه ای برای حسابرسی صورت های مالی از شگرد های این حرفه است.
- o حسابرسان از حساسیت شغلی بالایی برخوردار هستند و نحوه عملکرد آنها به صورت مستقیم می تواند باعث حفظ حقوق قانونی اشخاص یا تضیع حقوق آنها شود بنابراین روند کار باید به صورتی باشد که کمترین احتمال خطا و اشتباه وجود داشته باشد.
- o اهداف حسابرسی مالیاتی باید به طور کامل در روند انجام کار لحاظ شده و تحقق یابد.
- o زمان در انجام حسابرسی مالیاتی از جایگاه ویژه ای برخوردار است باید کارشناسان این حیطه در این مورد دقت کافی داشته باشند.
خط مشی حسابرسی مالیاتی
عناوین کار در حسابرسی مالیاتی و بخش هایی که در این نوع حسابرسی مورد بررسی قرار میگیرند شامل چه مورادی هستند؟
- o رسیدگی به درآمد ها
- o رسیدگی به هزینه ها
- o بررسی و مطابقت تراز حساب ها با دفاتر و صورت های مالی
- o رسیدگی به صورت کامل واردات و صادرات
- o رسیدگی به صورت کامل گردش مواد اولیه و کالا
- o رسیدگی به قیمت تمام شده کالاها و خدمات
- o رسیدگی به دارایی های ثابت
- o رسیدگی به خسارات شعب و نمایندگی ها
- o رسیدگی به تعدیلات سنواتی
- o رسیدگی مالیاتی سایر حساب ها
- o معاملات با اشخاص ثالث
- o مالیات تکمیلی
- o رسیدگی به حقوق و دستمزد و مالیات مربوطه
- o بررسی تحلیلی و تجزیه و تحلیل های لازم در حوزه حسابرسی
- o سایر امور و مراحل حسابرسی مالیاتی
- o گزارش نویسی و جمع ساعاتی که صرف حسابرسی شده است
- o ساعات ایاب و ذهاب
- o جمع کل هزینه ها با تمام جزییات ذکر شده
عناوین کار در حسابرسی مالیاتی
حسابرسان مالیاتی باید قبل از شروع کار طی یک نامه رسمی از سازمان و شرکت درخواست کنند مدارک لازم برای انجام کار را درخواست نمایند برخی از این مدارک به شرح ذیل می باشد:
- o یک نسخه از اظهارنامه ها ، ترازنامه و صورت سود و زیان عملکرد و تاریخ ارائه آن با سازمان های مربوطه
- o فهرست کاملی از دفاتر قانونی مورد استفاده در امر حسابداری در سال مالی مربوطه
- o فهرست کاملی از واردات و صادرات کالا با مشخصات کامل اعم از نوع کالا ، تاریخ گشایش ، نام فروشنده و خریدار ، مبلغ دریافتی یا پرداختی و تاریخ آن و تاریخ پروانه گمرکی
- o فهرست معاملاتی که از طریق مشارکت یا مضاربه با اشخاص انجام شده البته بانکها جزو این اشخاص محسوب نمیشوند که باید کلیه اطلاعات آن شامل مبلغ ، میزان سود و زیان و میزان مالیات پرداختی ناشی از آن ارائه گردد.
- o فهرست خلاصه قراداد ها اعم از اینکه با موضوع خرید یا اجاره باشند با شماره انها ، تاریخ ، طرف قرارداد و مبلغ
- o همه آنچه که شرکت به عنوان اسناد حسابرسی به اداره امور مالیاتی فرستاده است هم باید ارائه گردد.
- o خلاصه حقوق و دستمزد و مالیات پرداخت شده ناشی از آن و تاریخ پرداخت مالیات و بیمه و شماره قبض پرداختی و سایر جزییات لازم دیگر
- o کلیه جزییات مربوط به مالیات تکلیفی و معافیت های مالیاتی که شرکت مطابق با قوانین مالیاتی مشمول آن شده است.
مدارک لازم برای حسابرسی مالیاتی
چک لیست های مربوط به حسابرسی عوارض
حسابرسی عوارض اگر با استفاده از چک لیست های مشخص و از قبل تهیه شده باشد قطعا نتیجه بهتری خواهد داشت. این نوع حسابرسی از درجه دقت و استناد بیشتری برخوردار بوده و البته برای حسابرسان هم کار راحتتر خواهد شد . چک لیست های حسابرسی همه جزییات کار را می توان در برگیرد .مثلا همه مواردی که باید در مورد دفاتر قانونی بررسی شود در ان گنجانده شود یا جزییات مربوط به حسابرسی حساب های نقدی و بانکی هم در آنها لحاظ گردد . چک لیست های حسابرسی می تواند موارد دیگری از قبیل ذیل را پوشش دهد:
- o تمام جزییات و استانداردهای دفاتر قانونی به صورت تک تک در این چک لیست ها سوال شود.
- o زمان انجام کلیه عملیات های حسابداری و ثبت اسناد به صورت مجزا در سوالات این چک لیست های حسابرسی ذکر گردد.
- o ثبت اطلاعات در سیستم های الکترونیکی در زمان های مقرر باید انجام شود این گونه سوالات باید در چک لیست های حسابرسی گنجانده شده باشد.
- o حسابرسی شعب و اسناد و مدارک مربوط به ان باید در این چک لیست ها مد نظر باشد.
- o گاهی به دلیل بروز اشتباه در دفاتر حسابداران اقدام به اصلاح آنها می کنند این اصلاح باید بر طبق قوانین و استانداردها باشد در چک لیست های حسابرسی باید این سولات پرسیده شود.
به طور کلی چک لیست های حسابرسی باید کلیه بندهای قانونی دستورالعمل ها و آیین نامه و استاندارد های مالی و حسابداری را شامل شده و در مورد آنها در این چک لیست سوال گردد و در کنار هر سوال هم بند قانونی مربوط به آن ذکر گردد.
حسابرسی هم به لحاظ قانونی و هم به لحاظ تاثری که در تصمیمات مهم مالی و مدیریتی دارد از جایگاه ویژه ای در سازمان ها و بنگاههای اقتصادی برخوردار است . نتایجی که از انواع مختلف حسابرسی مانند حسابرسی مالیاتی ، حسابرسی داخلی ، حسابرسی اظهارنامه ها ، حسابرسی صورت های مالی و برخی دیگر بدست می آید می تواند سرنوشت یک موسسه یا بنگاه اقتصادی را تحت شعاع قرار داده و صاحبان ان را به ماندن و توسعه دادن کسب و کار ترغیب یا از ادامه کار بازدارد بنابراین این کار باید توسط افراد خیره و صاحب تجربه انجام شود تا شرکت متحمل هزینه های بی مورد نگردد.
طبق تبصره یک ماده مذکور اداره امور مالیاتی را بدون رسیدگی قبول و مطابق مقررات برگ تشخیص مالیات صادر می کند، قبول گزارش حسابرسی مالیاتی موکول به آن است که مودی گزارش حسابرسی مالی نسبت به صورتهای مالی که طبق استانداردهای حسابرسی توسط همان حسابدار رسمی یا مؤسسه حسابرسی تنظیم شده باشد را ضمیمه گزارش حسابرسی مالیاتی همراه با اظهارنامه مالیاتی و حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه، تسلیم اداره امور مالیاتی مربوط نموده باشد. علیرغم صراحت تبصره مذکور، گزارشات حسابرسی مالیاتی طبق دستورالعمل های سازمان امور مالیاتی بررسی و پس از رفع ابهامات کارشناسان بررسی کننده مورد اقدام قرار بگیرند.
شایان ذکر است طبق تبصره ۲: ماده ۲۷۲ سازمان امور مالیاتی کشور میتواند حسابرسی صورتهای مالی و تنظیم گزارش مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی را به حسابداران رسمی یا مؤسسات حسابرسی واگذار نماید. در این صورت پرداخت حق الزحمه، طبق مقررات مربوط به عهده سازمان امور مالیاتی کشور می باشد. توجه به این تبصره و عملیاتی شدن آن کمک شایانی به بهبود نظام مالیاتی کشور خواهد نمود.
مدیریت امور مالیاتی یکی از مهمترین عوامل در پایداری کسب و کار است؛ به ویژه در ایران که قوانین و مقررات مالیاتی بسیار پیچیده اند. ما متعهدیم که خدمات مالیاتی را به گونه ای یکنواخت و کیفی در همه مواردی که برای تدوین یک راهبرد پایدار مالیاتی برای کمک به کسب و کار شما ضروری است، ارایه دهیم. این راهبرد دربرگیرنده رعایت قوانین و مقررات و استفاده از حداکثر مزایا و معافیت های مالیاتی خواهد بود.
– ضمناً در بندهای ذیل منظور از حسابرس مالیاتی , سازمان حسابرسی یا حسابداران رسمی یا موسسات رسمی عضو جامعه حسابداران رسمی میباشد.
۱- مبنای تعیین درآمد مشمول مالیات , قانون مالیاتهای مستقیم و مقررات مربوط به آن است که عندالاقتضاء با در نظر گرفتن سایر قوانین موضوعه از جمله قانون تجارت , قانون محاسبات عمومی , قوانین بودجه سنواتی و اساسنامه قانونی شرکتهای دولتی و استانداردهای حسابداری (تا آن حد که مغایرت آشکار با قانون مالیاتهای مستقیم نداشته باشد) اعمال می شود.
۲- در تعیین درآمد مشمول مالیات , چنانچه در مواردی قانون مستقیم صراحتی نسبت به موضوع نداشته ولی سایر قوانین موضوعه دارای حکم معین درآن مورد باشند , حکم مزبور ملاک عمل قرار خواهد گرفت , با این توضیح که در موارد سکوت و ابهام , به ترتیب آراء ابلاغ شده شورای عالی مالیاتی و نیز بخشنامه ها و دستور العمل های سازمان امورمالیاتی کشور, استانداردهای حسابداری ملاک عمل خواهد بود.
۳- در تعیین درآمد مشمول مالیات , شرایط و احکام هزینه های قابل قبول و استهلاکات موضوع فصل دوم از باب چهارم (مواد ۱۴۷ تا ۱۵۱ ) قانون مالیاتهای مستقیم و مصوبات هیات وزیران و وزیر امور اقتصادی و دارائی حسب مورد در باره هزینه های قابل قبول ملاک عمل خواهد بود.
۴- هرگاه حسابرس مالیاتی در اجرای بند الف ماده ۲۷۲ قانون مالیات های مستقیم به موارد ایرادی برخورد نماید که به اعتبار دفاتر خللی وارد ننماید و تعیین درآمد واقعی مشمول مالیات امکان پذیر باشد ضمن درج موارد ایراد در گزارش خود , درآمد مشمول مالیات را تعیین خواهد کرد و در صورتی که دفاتر و اسناد مدارک مزبور برای محاسبه درآمد مشمول مالیات بنظر حسابرس مالیاتی به علت عدم رعایت موازین و آیین نامه مربوط به روش نگه داری دفاتر و اسناد و مدارک و نحوه ثبت وقایع مالی و چگونگی تنظیم صورتهای مالی نهایی مورد قبول واقع نشود باید دلایل رد دفاتر را حداکثر ظرف یکماه پس از انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه به اداره امور مالیاتی ذیربط و مودی کتباً اعلام نماید تا اداره امورمالیاتی نظر هیات موضوع بند ۳ ماده ۹۷ قانون مذکور را اخذ نماید. چنانچه نظر هیات موضوع بند ۳ ماده ۹۷ قانون فوق الذکر مبنی برتائید اعتبار دفاتر باشد . نظر هیات باید بوسیله اداره امور مالیاتی حداکثر ظرف پنج (۵) روز بعد از صدور رای و یا حداکثر تا بیست (۲۰) روز قبل از انقضای مهلت رسیدگی مذکور در تبصره یک ماده ۲۷۲ جهت ادامه رسیدگی و تعیین درآمد مشمول مالیات به حسابرس مالیاتی ابلاغ شود.
در صورتیکه نظر هیات مبنی بر رد دفاتر باشد در این حالت اداره امور مالیاتی ضمن اعلام مراتب به حسابرس مالیاتی ظرف مهلت اخیر الذکر مطابق مقررات موضوعه نسبت به تعیین درآمد مشمول مالیات اقدام خواهد نمود.
۵- چنانچه تا موعد مقرر ترازنامه و حساب سود زیان یا حساب درآمد و هزینه و حساب سود و زیان حسب مورد تسلیم اداره امور مالیاتی ذیربط نشده باشد رسیدگی و تعیین درآمد مشمول مالیات به عهده اداره امور مالیاتی خواهد بود.
۶- در صورتی که قبل و یا بعداز صدور برگ تشخیص مالیات , اطلاعات و مدارک بدست آمده حاکی از فعالیتهای مکتوم و ثبت نشده باشد و نیاز به بررسی دفاتر و اسناد و مدارک باشد اداره امور مالیاتی (ممیزکل ) موضوع را کتباً از حسابرس مالیاتی یا مودی حسب مورد استعلام خواهد نمود , حسابرس مالیاتی یا مودی مکلف است ظرف یک ماه از تاریخ دریافت استعلام در خصوص موضوع نظر خود را به اداره امور مالیاتی اعلام نماید . در صورت احراز موضوع درآمد مشمول مالیات این بخش از فعالیت مودی توسط اداره امور مربوط مطابق قوانین و مقررات مالیاتی تعیین خواهد شد.
۷- در صورتی که قبل از صدور برگ تشخیص مالیات نسبت به گزارش حسابرسی مالیاتی درخصوص بندهای ب و ج ماده (۲۷۲) قانون مالیاتهای مستقیم به توضیحات تکمیلی نیاز باشد اداره امور مالیاتی (ممیزکل ) موضوع را کتباً از حسابرس مالیاتی استعلام خواهد نمود.
۸- حسابرس مالیاتی باید ظرف یک ماه از تاریخ دریافت استعلام اطلاعات تکمیلی را به اداره امور مالیاتی مربوط اعلام نماید .و چنانچه حسابرس مالیاتی در مهلت مقرر پاسخ استعلام را ندهد , درآمد مشمول مالیات و یا مالیاتهای تکلیفی این بخش از فعالیت مودی توسط اداره امور مالیاتی ذیربط مطابق قوانین و مقررات مربوط تعیین خواهد شد.
تبصره : در مواردیکه استعلام بعمل آمده در خصوص اعمال معافیتهای مقرر در قانون مالیاتهای مستقیم و سایر قوانین ذیربط باشد چنانچه در مهلت مقرر از طرف حسابرس مالیاتی پاسخی داده نشود و یا پاسخ ارائه شده توسط حسابرس مالیاتی مورد قبول اداره مالیاتی (ممیزکل ) قرار نگیرد. در این صورت اداره امور مالیاتی با قبول رسیدگی و تعیین درآمد مشمول مالیات قبل از کسر معافیت توسط حسابرس مالیاتی نسبت به چگونگی اعمال معافیتها و تعیین مالیات مطابق قوانین و مقررات مالیاتهای مستقیم و بخشنامه ها و آرا شورای عالی مالیاتی و دستورالعملهای سازمان امور مالیاتی کشور اقدام خواهد نمود.
۹- کلیه درآمدهای ابرازی یا شناخته شده توسط حسابرس مالیاتی از جمله درآمد حاصل از تسعیر دارائیها و بدهیهای ارزی مشمول مالیات است , مگر آنکه دلایل قانونی بر مبنی معافیت تمام یا برخی اقلام اقامه شود و یا به لحاظ تعلق مالیات به طریق خاص ( مواردی که طبق مقررات قانون مالیاتهای مستقیم دارای نرخ جداگانه ای هستند مانند نقل و انتقال قطعی املاک , حق واگذاری محل , درآمد اجاره , انتقال سهام , سود حاصله از سرمایه گذاری و……..) , از شمول مالیات بردرآمد اشخاص حقوقی موضوع ماده ۱۰۵ اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم مستثنی شده باشد .
۱۰- در مورد تعدیلات بایستی کلیه اقلام بستانکار حساب تعدیلات سنواتی به درآمد مشمول مالیات افزوده شود.مگر آنکه به طریقی در درآمد مشمول مالیات سنوات قبل منظور شده و یا از معافیت مالیاتی قانونی برخوردار باشد و یا طرف حساب آن هزینه ای بوده که بوسیله ماموران مالیاتی غیر قابل قبول تلقی و از حساب هزینه برگشت شده باشد و اقلام بدهکار حساب تعدیلات سنواتی نیز, چنانچه ماهیت هزینه قابل قبول را داشته و قبلاً به حساب هزینه منظور نشده باشد . باید جز هزینه های قابل قبول محسوب شود.
۱۱- فعالیتهایی که درآمد آن به موجب قوانین و مقررات از پرداخت مالیات معاف و یا مشمول نرخ جداگانه ای بوده , زیان مربوط به آن فعالیتها قابل کسر از درآمدها نبوده , و هزینه های مرتبط با آنها نیز جزء هزینه های قابل قبول منظور نخواهد شد .توجه شود که در صورت منفک نبودن هزینه , قدرالسهم مربوط به فعالیتهای معاف و غیر معاف بایستی با روشهای مناسب محاسبه و منظور گردد.
۱۲- چون بررسیهائی که در حسابرسی مالیاتی انجام می شود , عمدتاً در حسابرسی صورتهای مالی نیز اجرا می شود (بجز مواردی که از حیث مالیاتی نیاز به بررسی بیشتر و یا زسیدگی های خاص می باشد) , از این رو توصیه می شود که به منظور حسابرسی هر چه جامعتر و پرهیز از دوباره کاری , حسابرسی صورتهای مالی را طوری برنامه ریزی و اجرا کنند که ضمن آن قادر به حسابرسی مالیاتی و در پی آن تهیه گزارش حسابرسی مالیاتی نیز باشند.
مواردی که در فرم نمونه گزارش حسابرسی مالیاتی ذکر شده , باید ابتدا با کار برگهای حسابرسی صورتهای مالی مطابقت داده شود و با عنایت به نتایج آن , هر مورد که نیازمند بررسی بیشتر می باشد , مشخص و راجع به آن ردیابی و رسیدگیهای لازم صورت پذیرد.
ضمناً کار برگهای حسابرسی مالیاتی باید در پرونده جداگانه ای به نام پرونده مالیاتی بایگانی و خلاصه ای از وضعیت هر سال به ترتیب در پرونده های جاری و دائمی در قسمتهای مربوط نگهداری شود.
۱۳- چنانچه حسابرس مالیاتی در رسیدگیهای خود به مواردی برخورد نماید که تشریح آنها ضمن قسمتهای منظور شده در فرم میسر نیست , بایستی طی یاداشتهای جداگانه ضمیمه فرم گزارش , توضیحات لازم را بدهد.
۱۴- گزارش حسابرس مالیاتی تنظیمی طبق نمونه فوق الاشعار همراه با مستندات مربوط به انضمام گزارش حسابرسی مالی باید به مودی تسلیم و از طریق مودی در اختیار اداره امور مالیاتی قرار گیرد.
۱۵- از آنجا که برای امر حسابرسی مالیاتی دسترسی به تراز نامه و حساب سود وزیان و سایر اسناد و مدارک و اطلاعات و سوابق مالیاتی ضروری است , ادارات امور مالیاتی ذی ربط در صورت مراجعه حسابرس مالیاتی , همکاری های لازم را معمول و پرونده مالیاتی و اسناد و مدارک مربوط را در اختیار آنها قرار خواهند داد و ضمناً در صورت بروز اشکال در این خصوص و هر مورد حقوقی و اجرائی و اداری دیگر , حسابداران مذکور می توانند حسب مورد به معاونتهای سازمان امور مالیاتی کشور جهت رفع اشکال مراجعه نمایند.
